انواع صنایع دستی فلزی | تبلور هنر ایرانی در محصولات فلزی

انواع صنایع دستی فلزی؛ محصولاتی زیبا و خاص

صنایع دستی فلزی یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین صنایع دستی در جهان است که هنوز هم در بسیاری از کشورها به عنوان یک هنر و صنعت مورد توجه قرار دارد. این صنعت شامل تولید اشیا و آثار هنری با استفاده از فلزات مختلف مانند آهن، برنج، نقره و طلا است. صنایع دستی فلزی به علت زیرکاری، حکاکی، جواهرسازی و ساخت قطعات مختلف، به عنوان صنعتی کاملا جامع در نظر گرفته می‌شوند. صنایع دستی فلزی در کشور ما هم طرفداران خاص خود را دارند و خیلی از افراد، از این صنایع برای تزئین خانه خود استفاده می‌کنند. اگر شما هم می‌خواهید با انواع صنایع دستی فلزی آشنا شوید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

تاریخچه ساخت انواع صنایع دستی فلزی

برای نخستین بار در 7000 سال پیش، فلز پرکاربرد مس کشف شد. این کشف بزرگ، باعث تحول بزرگی در هنر و صنعت شد که تا روزگار امروز هم ادامه دارد. پس از آن، کشف فلزات دیگر و ساخت صنایع دستی با آن‌ها، این هنر گسترش بیشتری پیدا کرد.

در ایران، از هزاران سال پیش، تولید آثار هنری از فلز بسیار رواج داشته است و انواع صنایع دستی فلزی را می‌توان از دوران هخامنشی و ساسانی تا دوران صفوی و سلجوقی مشاهده کرد. در طول تاریخ ایران، عمده صنایع فلزی از طلا، نقره، مس و برنج ساخته شده‌اند. اما گاهی اوقات، هنرمندان ایرانی برای افزایش زیبایی صنایع دستی خود، از آهن، فولاد، روی و… نیز استفاده کرده‌اند.

انواع صنایع دستی فلزی

صنایع دستی فلزی، بر اساس نوع و روش ساخت به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند. برخی از آن‌ها هنوز هم توسط صنعت‌گران مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی از آن‌ها تقریبا منسوخ شده‌اند و دیگر  از آن‌ها استفاده نمی‌شود. انواع صنایع دستی فلزی عبارت‌اند از:

• حکاکی شده
• میناکاری
• فیروزه‌کوبی
• طلاکوبی
• قلمزنی
• دواتگری

صنایع دستی حکاکی شده

حکاکی روی فلز، یکی از معروف‌ترین روش‌های تزئین فلزات است. در این روش، با استفاده از هنر خراشاندن و ایجاد نگاره‌های سطحی روی فلز، کار تزئین آن انجام می‌شود. امروزه هنر حکاکی در شهرهای اصفهان، تبریز و زنجان رواج بسیار زیادی دارد و افراد برای خرید صنایع دستی حکاکی شده، به این شهرها مراجه می‌کنند. در روش حکاکی، معمولا زیرساخت از جنس نقره، مس یا برنج است.

صنایع دستی میناکاری شده

میناکاری به هنر تزئین فلزات با مواد رنگی گفته می‌شود. در این روش، صنعت‌گران تلاش می‌کنند تا با استفاده از مواد رنگی مات یا شفاف و کمک گرفتن از آتش، نقش و نگارهایی را روی فلزات ایجاد کنند. در روش میناکاری، محدودیت برای جنس فلز استفاده شده در زیرساخت وجود ندارد و از طلا و نقره گرفته تا مس و برنج، همگی در این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

میناکاری به یک مدل ختم نشده است و انواع مختلفی دارد. میناکاری برجسته، میناکاری حجره‌ای، سفیدکاری، میناکاری نقاشی و قلم‌گیری از انواع میناکاری هستند. هرکدام از این مدل‌های میناکاری به شکل خاصی انجام می‌شوند و روش مخصوص به خود را دارند.

صنایع دستی فیروزه‌کوبی شده

هنر فیروزه‌کوبی یکی از هنرهای نوظهور و جدید در ایران است که طرفداران بسیار زیادی دارد. در این روش، قطعات کوچک سنگ فیروزه را روی جواهرات، ظروف، وسایل تزئینی و… می‌چسبانند. هر چقدر فاصله بین قطعات فیروزه در این روش کمتر باشد، کیفیت آن بالاتر است. انواع صنایع دستی فلزی فیروزه‌کوبی شده وجود دارند که با توجه به کیفیت فیروزه و هنر صنعت‌گر دسته‌بندی می‌شوند.

صنایع دستی طلاکوبی شده

طلاکوبی یکی دیگر از روش‌های تزئین فلزات است که بیشتر در اصفهان و تهران رواج دارد. در این روش، ابتدا قسمت‌هایی که می‌خواهند طلاکوبی کنند را مشخص کرده و سپس با استفاده از کارد مخصوص طلاکوبی آن محل را زبر می‌کنند. سپس بعد از زبر کردن محل موردنظر، مفتول طلایی یا نقره‌ای بسیار نازکی را روی آن می‌گذارند تا ناهمواری‌ها را از بین ببرند.

صنایع دستی قلمزنی شده

قلمزنی یکی از ظریف‌ترین روش‌های تزئین فلزات است و سابقه‌ای بسیار طولانی در کشور ما دارد. نمونه‌های با ارزشی از تکنیک قلمزنی را می‌توان از دوره‌های ساسانی و هخامنشی مشاهده کرد که خیلی از آن‌ها در موزه‌ها قرار دارند.

به هنر کندن نقش و نگار روی سطح اشیا فلزی، قلمزنی می‌گویند. به عبارت دیگر، استادان قلم‌زنی با استفاده از قلم‌های فولادی مختلف اقدام به تراشیدن و ایجاد نقش‌های عمیق و فرورفته روی فلز می‌کنند. قلمزنی می‌تواند به شکل‌های مختلفی مثل ساده، مشبک، جُنده‌کار و برجسته‌کاری انجام شود.

در روش قلمزنی از قیر نیز برای پشت و روی کار استفاده می‌شود. قیر مورد استفاده در این روش، ترکیبی از قیر شل و سفت است که در میان آن گچ ریخته می‌شود. استفاده از این قیر باعث می‌شود که فلز بر اثر ضربات چکش و فشار قلم، تاب برندارد.

پس از اینکه کار قلمزنی تمام شد، قیر چسبیده روی فلز را با استفاده از حرارت مستقیم از فلز جدا می‌کنند. درصورتی که همچنان قیر روی فلز باقی مانده باشد، آن را با استفاده از نقت پاک می‌کنند. پس از جداکردن قیر از روی فلز، عملیات تکمیلی مثل لحیم‌کاری و سیاه‌کاری را انجام می‌دهند.

صنایع دستی دواتگری

به تهیه زیرساخت برای انجام تزئینات مختلف روی فلز و انجام چکش‌کاری روی آن، دواتگری می‌گویند. دواتگری از سالیان دور تا امروز از محبوبیت زیادی برخوردار است. درواقع انجام تزئینات روی فلز بدون دواتگری تقریبا غیرممکن است و برای زیبایی بیشتر انواع صنایع دستی فلزی باید از دواتگری استفاده شود. درواقع بیشتر صنایع دستی فلزی ابتدا دواتگری می‌شوند.

خرید انواع صنایع دستی فلزی از شرکت صنایع دستی آقاجانی

صنایع دستی فلزی در کشور ما محبوبیت بسیار زیادی دارند و شهرهایی که ساخت این محصولات در آن‌ها انجام می‌شود، سالانه گردشگران زیادی را جذب می‌کنند. ما در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با انواع صنایع دستی فلزی آشنا کنیم. در صورتی که قصد خرید این محصولات را دارید، می‌توانید با کارشناسان ما در مجموعه صنایع دستی آقاجانی در ارتباط باشید.

سوالات متداول

کیفیت یک فلز فیروزه‌کوبی شده چطور مشخص می‌شود؟

هر چقدر فاصله بین قطعات فیروزه در یک فلز فیروزه‌کوبی شده کمتر باشد، کیفیت آن بالاتر است. درواقع باکیفیت ترین فلز فیروزه‌کوبی شده، فلزی است که تقریبا هیچ فاصله‌ای بین قطعات فیروزه آن نباشد.

از کجا انواع صنایع دستی فلزی را تهیه کنیم؟

شما می‌توانید با مراجعه به سایت رسمی صنایع دستی آقاجانی، انواع صنایع دستی فلزی را مشاهده کرده و از قیمت هرکدام مطلع شوید.

قیمت صنایع دستی فلزی چقدر است؟

قیمت انواع صنایع دستی فلزی با توجه به مهارت استادکار، روش ساخت و فلز به کار رفته در آن‌ها تعیین می‌شود. به همین دلیل، نمی‌توان قیمت مشخصی برای این محصولات مشخص کرد. شما با مراجعه به فروشگاه اینترنتی صنایع دستی آقاجانی، می‌توانید از قیمت انواع صنایع دستی فلزی مطلع شوید.