جایگاه صنایعدستی در ایران و جهان
ایران رنگین‌کمانی از هنرهاست؛ از هر خطه این کشور پهناور هنری از دل مردمانش برخاسته است که ریشه در فرهنگ و تمدن آن شهر دارد. صنایعدستی ایران، هویت تاریخی این کشور را به رخ جهانیان می‌کشد.
اگر تعریف صنایعدستی را «آنچه با دست انسان ساخته می‌شود» درنظر بگیریم، می‌توان ادعا کرد که قدمت صنایعدستی به دوران انسان‌های اولیه بازمی‌گردد. از نخستین روزی که بشر چشم باز کرد و توانست با محیط پیرامون خود ارتباط بگیرد، از دستانش استفاده می‌کرد.
دست، مهم‌ترین عضو بدن و عامل ارتباط انسان‌هاست. اولین ظرف‌ها با کُنده درختان، استخوان حیوانات و دست‌ها ساخته شد و تا امروز اگرچه مواد اولیه خام زیادی پیدا شده است، اما هیچ‌چیز نتوانسته جای دست‌ها را بگیرد.
آنچه امروز به‌عنوان صنایعدستی از آن یاد می‌شود یک‌شبه به‌دست نیامده و ره چندصدساله را طی کرده است. فرش ایرانی، خاتم‌کاری، میناکاری، فیروزه‌کوبی، مس‌وپرداز، قلم‌زنی و صدها نام دیگر که در لیست طبقه بندی صنایعدستی ایران می‌درخشند، همگی جزء صنایع دست‌ساز هستند.
صنایعدستی چیست؟
نقل‌قول‌های بسیاری برای صنایعدستی چیست؟ آورده شده است؛ برای مثال یونسکو محصولاتی را که تماماً با دست یا با استفاده از ابزارآلات یا دستگاه‌های مکانیکی ساده توسط هنرمندی صنعتگر ساخته شده باشد، صنایعدستی می‌داند.
اما در گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر، اولویت بر روح صنایع گذاشته شده و ذیل کلمه «هنرهای صناعی» گفته شده است: “بخشی از هنرهای سنتی که از مبدا واحد نشات گرفته و محمل سیر و سلوکی فردی است که از طریق دریافت شهودی بر مبنای آدابی معنوی و به شیوه استاد و شاگردی انتقال می‌یابد و صورتی از تجلیات گوناگون زیبایی حقیقی را متناسب با شرایط زمانی و مکانی در اثر هنری مشخص می‌سازد”.
در تعریف دیگری از صنایعدستی آمده: “آثار هنری دستی ساخته شده با ابزارهای بومی و سنتی”. این تعریف را می‌توان وجه‌تمایز صنایعدستی هنری با هنرهای تجسمی دانست.
10 ویژگی مهم صنایعدستی
از ویژگی‌های مهم صنایعدستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انتقال مفاهیم فرهنگی و طرح‌های اصیل و بومی در قالب هنر
عدم تشابه محصولات در صنایع دست‌ساز
امکان تولید محصول با استفاده از ساده‌ترین ابزارها و مواد اولیه
حضور اندیشه خلاق و روح معنوی سازنده در محصول
عدم نیاز به سرمایه‌گذاری بالا
دارای ارزش‌افزوده بالاتر نسبت به سایر صنایع
عامل اثرگذار در ایجاد و توسعه برندینگ شهری
افزایش درآمدزایی و کارآفرینی برای شهرها و روستاها
تامین مواد اولیه از مرزهای داخلی کشور
آموزش و انتقال دانش تولید در زمان کوتاه
روز جهانی صنایعدستی؛ بازنمایی هویت ملی در جهان
شورای جهانی صنایعدستی (World Crafts Council) به‌عنوان نهادی وابسته به یونسکو 20 خرداد مصادف با 10 ژوئن را به‌عنوان روز جهانی صنایعدستی نامگذاری کرد. این روز بهانه‌ای است تا یکبار دیگر تمامی شهرهای جهان به‌ویژه آن‌هایی که به عضویت شورای جهانی صنایعدستی درآمده‌اند، هویت ملی خود را در جهان به نمایش بگذارند.
به بهانه این روز در سراسر جهان، مسئولان و نهادها رویدادهای مختلفی برگزار می‌کنند تا از هنرمندان فعال در عرصه صنایعدستی تقدیر نمایند. یکی از ویژگی‌های مثبت این روز برای کشورهایی همچون ایران که در عرصه تولیدات صنایعدستی بلندآوازه هستند، بستر برگزاری رویداد و جذب گردشگر، معرفی ظرفیت‌های موجود و برندسازی در حوزه بین‌المللی است.
صنایعدستی آقاجانی با ارائه محصولات نفیس هنر دست ایرانیان گامی بلند در راستای معرفی صنایعدستی اصفهان به جهانیان برداشته است. در این مجموعه انواع محصولات خاتم‌کاری، گل‌ومرغ پرداز، الماس تراش و فیروزه‌کوب توسط استادکاران ماهر تولید می‌شود.
جایگاه صنایعدستی در ایران و جهان
ایران جزء 8 کشور اول تولیدکننده صنایعدستی در جهان است و با 11 شهر و 3 روستا در صدر فهرست شهرهای خلاق صنایعدستی جهانی قرار دارد. اصفهان نخستین شهری بود که در سال 2015 وارد این لیست شد و توانست با ثبت بیش از 130 رشته هنری جایگاه ویژه‌ای در میان شهرهای جهان پیدا کند.
شهرهایی که در یک یا چند رشته هنری و شهرت دارند، دارای ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی ارزشمندی یا آداب‌ورسوم خاصی باشند، ذیل عنوان «شهر جهانی صنایعدستی» قرار می‌گیرند.
صنایعدستی اصفهان از نمونه‌های بی‌بدیل و کمیاب هنر در سطح ایران و جهان هستند. هنر در گوشه‌گوشه این شهر خوش‌رنگ نشسته است و صنعتگران و استادکاران ماهر، سرشت درونی آثار و مهارتشان را نسل به نسل منتقل می‌کنند.
ایران بعد از هند و چین، رتبه سوم صادرات صنایعدستی را به خود اختصاص داده است و سهم 9.2 درصدی از تولید ناخالص ملی را دارد؛ اما این عدد چندان چنگی به دل نمی‌زند و با وجود 370 رشته هنری در ایران، سهم کوچکی محسوب می‌شود.
شاید بتوان ادعا کرد عدم توازن سلیقه نسل جدید با طراحی‌های گذشته، نبود سرمایه کافی و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و جهل نسبت به تکنولوژی و راه‌های ارتباطی مدرن در مسیر برندسازی مهم‌ترین موضوعاتی است که هنرهای دستی ما را به رکود کشانده است.
البته در این میان برخی از برندها، گامی نو در مسیر تولید و صادرات صنایعدستی برداشته‌اند. طی نیم قرن گذشته، بسیاری از کشورهای اروپایی با تغییر رویکردشان نسبت به صنایعدستی، وضعیت اقتصادی جامعه‌شان را متحول کردند.
صنایعدستی آقاجانی، برندی جهانی برخاسته از جان اصفهان
صنایعدستی اصفهان، هرمزگان، شمال و شمال شرق ایران مهم‌ترین گروه تولیدات هنری را تشکیل داده‌اند. این هنر دست‌ساز، اهرم توسعه شهرهای امروز است و فهم راهکارها و ارائه سیاست‌های تشویقی و حمایتی در اعتلای جایگاه صنایعدستی در جامعه ایران و جهان اثرات چشمگیری خواهد داشت.
صنایع دستی آقاجانی با ارائه محصولات درجه یک از دست‌ساخته‌های هنرمندان اصفهانی، در سطح خاورمیانه و جهان شناخته شده است. این مجموعه صنایعدستی را میراثی مشترک در میان بشریت و عاملی موثر بر ارتباطات فرهنگی اجتماعی انسان‌ها تلقی می‌کند.
اعتلای هنر صنایعدستی نیازمند یک فهم مشترک و نگاه رو به رشد است؛ شرکت صنایعدستی آقاجانی با تکیه بر تخصص هنرمندان بومی، صنایعدستی اصفهان را در قالب برندی معتبر و با اصالت ارائه می‌کند. این مجموعه حدود 70 شعبه در سراسر ایران و 8 شعبه در خارج از کشور دارد و با راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی صنایعدستی آقاجانی دسترسی همگان به این هنر کم‌نظیر اصفهان را فراهم کرده است.
