نسلی تازه از خلق ظروف مدرن + انواع صنایع دستی ایران

صنایع دستی ایران و زمانیکه صحبت از هنر و هنرهای دستی باشد، بدون اغراق باید بگوییم ایران و ایرانیان در سراسر جهان حرف اول را می‌زنند. صدها اثر باستانی که به کوشش باستان‌شناسان از جای‌جای ایران به دست آمده‌اند و در موزه‌های سرتاسر جهان جلوه‌گری‌ می‌کنند.

شرکت صنایع دستی آقاجانی تنها برند ثبت شده در هنرهای دستی و کلیه محصولات دارای کیفیت جهانی است، بخش فروشگاه آقاجانی دارای قیمت به روز و درگاه پرداخت می باشد که به راحتی میتوانید خرید خود را انجام دهید.

هزاران اثر هنری که در سال‌های اخیر پدید آمده‌اند و به اشکال گوناگون در اختیار هنردوستان ایرانی و خارجی قرار گرفته‌اند، حتی یک گشت‌و‌گذار ساده در بازارهای سنتی شهرهایی مانند اصفهان، شیراز و…، به شما ثابت می‌کند که دست‌کم در عرصه هنرهای دستی نمی‌توان رقیبی برای ایران و ایرانیان در نظر گرفت.

بیشتر بخوانید: برای اطلاعات بیشتر تاریخچه صنایع دستی را بخوانید.

اهمیت هنرهای دستی

صنایع دستی کشورمان به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی ما برشمرده می‌شوند. این بخش از هنر ایران علاوه‌بر این‌که به لحاظ تاریخی و تمدنی اهمیت ویژه‌ای دارد، از نظر اقتصادی نیز می‌تواند سود سرشاری را نصیب هنرمندان و کسب‌و‌کارهای هنری بکند.

برای این‌که با ابعاد مختلف این موضوع و جوانب گوناگون بیشتر آشنا شوید، ساده‌ترین راه این است که تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. شناخت انواع هنر ایرانی، پی بردن به تنوع آن‌ها، همچنین آشنایی بیشتر با مقوله صنایع دستی، دستاوردهای ارزشمندی هستند که پس از مطالعه دقیق این نوشته، از آن خود خواهید کرد.

صنایع دستی چیست؟

پیش از این‌که به سراغ هنر ایرانیان برویم و سعی کنیم طیف متنوع آن را به شما معرفی کنیم، بد نیست ابتدا به این سؤال پاسخ بدهیم که اصولاً صنایع دستی چیست و به چه پدیده‌ای اطلاق می‌شود.

صنایع دستی همان‌طور که از نام آن پیداست، با استفاده از نیروی انسانی و به کمک مواد اولیه بومی شکل می‌گیرد که در شرکت آقاجانی توسط هنرمندان خبره شکل می گیرد.

این هنر آینه‌ای تمام‌نما برای فرهنگ، هنر و خلاقیت یک سرزمین یا منطقه خاص محسوب می‌شود. هنرهای دستی، به‌خصوص هنرهای دستی ایران، تابع سنت‌های دیرینه و کهن هستند و به‌نوعی ارزش‌های فرهنگی و ملی یک کشور یا قومیت را در دل خود جای می‌دهند.

هنگامی که یک تخته فرش دستباف ایرانی به یک مهمان خارجی اعطا می‌شود، در حقیقت بخشی از ارزش‌های ملی و فرهنگ دیرپای ایرانی به وی اهدا شده. بیراه نیست اگر ادعا کنیم، صنایع دستی به سفیرانی شباهت دارند که چکیده‌ای از قرن‌ها هنر، تجربه و سنت‌های کهن را با خود به یدک می‌کشند.

صنایع دستی ایرانی از کی و کجا آغاز شد؟

با توجه به این‌که از تولید نخستین هنر ایرانی، قرن‌ها سپری شده، نمی‌توان زمان و مکان دقیق اولین هنرهای دستی ایران را به‌دقت مشخص کرد. بااین‌حال، با قاطعیت می‌توان ادعا کرد که هنر دستی ایرانی در دوران باستان، به شکوفایی رسیده بوده و دستاوردهایی داشته که برای کارشناسان و متخصصان امروزی هم مایه شگفتی است.

به اعتقاد باستان‌شناسان، به احتمال زیاد شکل‌گیری هنرهای دستی ایرانی با آغاز کشت غلات در شش‌هزار سال پیش همزمان بوده. ایرانیان در ابتدا به ساختن ظرف‌های سفالی روی آورده‌اند، چرا که هم مواد اولیه آن به‌راحتی به دست می‌آمده و هم نیاز به ظروفی برای ذخیره مواد غذایی به‌شدت احساس می‌شده.

در دوران باستان که ارتباط چندانی میان ملل مختلف وجود نداشته و مهاجرت هم پدیده رایجی نبوده، رشد صنایع دستی چه در ایران و چه در سایر سرزمین‌ها به آهستگی صورت می‌گرفته. بااین‌وجود، در حدود ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد، تغییرات عمده‌ای در زمینه هنرهای دستی پدید آمد و این عرصه‌ را با رشد قابل‌توجهی همراه کرد.و همچنین در رابطه با تاریخچه صنایع دستی مس رو لینک کلیک کنید.

در این زمان، دسترسی هنرمندان به مواد اولیه گسترش پیدا کرد و در نتیجه هم صنایع دستی باکیفیت‌تری تولید شد و هم تنوع بیشتری در میان آن‌ها به به وجود آمد. علاوه‌بر سفال‌گری، هنرهای دیگری نظیر مجسمه‌سازی و ساختن ظروف فلزی نیز رونق گرفتند. بااین‌اوصاف، می‌توان این دوران را نه نقطه شروع، بلکه نقطه شکوفایی هنر و صنایع دستی ایرانی دانست.

معروف ترین صنایع دستی ایران

فهرست صنایع دستی ایرانی آن‌چنان گسترده و متنوع هستند که تقسیم‌بندی آن‌ها به چند دسته محدود، هرگز کار آسانی به نظر نمی‌آید. برخی از کارشناسان برای دسته‌بندی این صنایع، مواد اولیه آن‌ها یا روش‌های تولیدشان را ملاک قرار می‌دهد و بر این اساس، آن‌ها را به چند گروه کلی تقسیم‌بندی می‌کنند. به نظر می‌رسد ما هم در این بخش، راهی نداریم جز این‌که از همین روش استفاده کنیم و چند دسته کلی صنایع دستی ایران را به همین شکل نام برده و شرح بدهیم.

قالی‌، گلیم، گبه و زیلو، همین‌طور پارچه‌های دست‌ساز از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایرانی هستند. به این خاطر که همگی آن‌ها بر دستگاهی به نام دار ساخته می‌شوند، نام این گروه را دستبافته‌های داری نهادیم. تمامی این دستبافته‌ها از درهم‌تنیدن تار و پود شکل می‌گیرند.

البته تفاوت‌‌هایی نیز میان آن‌ها دیده می‌شود. به‌طور مثال، در ساخت گلیم و پارچه تنها از تارهای عمودی و پرزهای افقی استفاده می‌شود اما در ساختار قالی‌ها و گبه‌ها، پرزهایی نیز به چشم می‌خورند که در لابه‌لای تارها و پودها، قرار می‌گیرند.

صنایع دستی این گروه را می‌توان در دسته صنایع نساجی نیز قرار داد. البته این دسته خود، زیرمجموعه‌های بسیاری دارد که هر کدام به‌تنهایی در خور توجه بسیاری هستند اما پرداختن به یکایک آن‌ها در حوصله این مقاله نمی‌گنجد.

2) صنایع دستی فلزی

هنگامی که انسان‌های عهد باستان با انواع فلزات و کاربرد آن‌ها در زندگی خود آشنا می‌شدند، در حقیقت داشتند یکی از مهم‌ترین دوران بشریت را رقم می‌زدند. امروزه دیگر کاربرد انواع و اقسام فلزات در جنبه‌های مختلفی زندگی آن‌قدر پررنگ شده که نمی‌توان دنیا را بدون آن‌ها تصور کرد. فلزات در جهان هنر هم نقش چشم‌گیری را ایفا می‌کنند و آثار ماندگاری را می‌توان با استفاده از آن‌ها تولید کرد. این آثار در حوزه صنایع دستی فلزی جای می‌گیرند و انواع زیورآلات، ظروف فلزی و… را شامل می‌شوند.

مطالعه بیشتر: مقاله صنایع دستی فلزی را ازدست ندهید.

از زیرمجموعه‌های این گروه می‌توان به هنرهایی همچون قلم‌زنی، زرگری و ملیله‌کاری اشاره کرد. در هنر قلم‌زنی با ضربه‌زدن بر سطوح طلایی، نقره‌ای، برنجی و مسی، نقوش زیبایی را می‌سازند. در زرگری با استفاده از فلز طلا، اشیاء‌ چشم‌نوازی را تولید می‌کنند. در ملیله‌کاری نیز با استفاده از مفتول‌های نازک فلزی، آثار هنری بی‌نظیری را پدید می‌آورند.

معرفی نمونه صنایع دستی فلزی آقاجانی:

3) سفال‌گری

در بخش قبلی همین نوشته به پیشتاز بودن هنر سفال‌گری در میان صنایع دستی اشاره کردیم. با وجود این‌که امروزه تغییرات عمده‌ای در زندگی انسان‌ها شکل گرفته و مواد اولیه‌ای مانند فلزات یا پلاستیک هم پا به عرصه گذاشته‌اند، سفال‌گری همچنان از رونق نیفتاده و به‌عنوان یک هنر اصیل و ماندگار به حیات خود ادامه می‌دهد. در حال حاضر سفال‌گری را با دو روش لعاب‌دار و بدون لعاب انجام می‌دهند.

در روش لعاب‌دار، سفال‌های دوغابی، ظروف سفالی منقش یا کاشی‌های سفالی گوناگونی ساخته می‌شوند که طرفداران هنرهای دستی را به وجد می‌آورند. در سفال‌گری بدون لعاب نیز با طرح نقوش برجسته بر سفال‌ها زیبایی آن‌ها را دوچندان می‌کنند.

۴) صنایع دستی چوبی

احتمالاً همگی شما با هنرهای معرق‌کاری، منبت‌کاری، مشبک، خاتم‌کاری و خراطی آشنایید یا اگر هم اطلاعات زیادی در مورد آن‌ها ندارید، لااقل نام آن‌ها به گوشتان خورده. جالب است بدانید که تمامی این هنرها در دسته صنایع دستی چوبی قرار می‌گیرند، زیرا ماده اولیه تمامی آن‌ها از انواع قطعات چوبی به دست می‌آید.

برخی از هنرمندان خوش‌ذوق به کمک چوب، پیکر انسان یا حیوانات مختلف را به وجود می‌آورند. به این هنر پیکرتراشی اطلاق می‌شود. برخی نیز با سوزاندن چوب و ایجاد نقوش تیره بر آن، هنر سوخت روی چوب را پدید می‌آورند.

5) صنایع دستی سنگی

سنگ جزء اولین پدیده‌هایی بود که توجه انسان‌های اولیه را به خود جلب کرد. انسان‌های ماقبل‌تاریخ با استفاده از سنگ‌‌هایی که در اطرافشان به چشم می‌خورد، ابزار شکار حیوانات را تهیه می‌کردند یا از آن‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای تکه کردن گوشت و جدا کردن پوست حیوانات استفاده می‌کردند. امروزه که تهیه مواد غذایی با آن دوران تفاوت بسیاری پیدا کرده، بازهم از کاربرد سنگ‌ها در زندگی روزمره انسان‌ها ذره‌ای کم نشده.

بعضی از هنرمندان از انواع و اقسام سنگ‌ها برای هنر حکاکی، فیروزه‌کوبی و سنگ‌تراشی بهره می‌برند. از سوی دیگر، با استفاده از سنگ‌های ارزشمند و گرانبها و اتصال آن‌ها بر ظرف‌ها و زیورآلات فلزی، هنری به نام مرصع‌کاری را به دوستداران هنر عرضه می‌کنند.

به‌طور کلی صنایع دستی سنگی هم در ساخت ظرف‌های دست‌ساز و هم در تولید زیورآلات سنتی به کار گرفته می‌شوند.

سخن پایانی

در این مقاله سعی داشتیم تا در عین اختصار و البته به زبانی ساده، شما را به صنایع دستی ایرانی و انواع آن آشنا کنیم. و از معرفی انواع صنایع دستی فلزی هرچند معرفی تمامی شاخه‌های صنایع دستی ایران در این نوشته مختصر امکان‌پذیر نبود اما کوشیدیم تا حد امکان، برخی از مهم‌ترین مصادیق آن‌ها را به شما معرفی کنیم.

در این بخش لازم می‌دانیم به نکته‌ای اشاره کنیم که شاید کمتر مقاله‌ای به آن پرداخته باشد. تنوع اقلیمی ایران و موقعیت‌های جغرافیای متنوع آن در سراسر جهان نظیر ندارد.

به این دلیل که نیز مستقیماً تحت تأثیر طبیعت و امکانات طبیعی یک منطقه هستند، جای تعجبی ندارد اگر تنوع صنایع دستی ایران نیز در کل جهان، نظیر نداشته باشد. اگر به این تنوع، عامل کیفیت را نیز اضافه کنید، در می‌بابید که چرا در تمام دنیا ایران را با هنر و آثار هنری‌اش می‌شناسند و می‌ستایند.

جهت خرید حضوری می توانید در قسمت نمایندگان شهر خود را انتخاب کنید به شهر مورد نظرخود مراجعه حضوری کنید. و یا از فروشگاه آقاجانی (با قیمت به روز و ارسال رایگان) خرید کنید.